چیستی مدیریت دولتی

مدیریت دولتی چیست؟ 

برای پاسخ دادن به این سوال باید تفاوت "گاورن منت" (government) را با "استیت" (state) را مشخص کنیم.

government (که ما به آن دولت می گوییم) (از kubernites یونانی Κυβερνήτης - به معنای راننده، فرماندار، خلبان، و یا سکان) سازمانی است که قدرت وضع و اعمال قانون بر یک سرزمین مشخص را دارد. در این خصوص تعاریف مختلفی وجود دارد. در معنای عام مفهوم دولت به معنای "قدرت اداره کردن" است. "گاورنمنت" مفهومی کوچکتر از مفهوم "استیت" است. . گاورنمنت زیر مجموعه ی استیت است. "state" (که ما برای متمایز نمودنش به آن "حکومت" می گوییم) به ساختار کلان یک نظام سیاسی (شامل جمعیت، قلمرو، دولت و حاکمیت) (population, territory. Government and sovereignty)  اشاره دارد که توانسته است یک سرزمین مشخص را در اشغال خود درآورد.

با ایجاد "حکومت"، تشکیلاتی مستقر می شود شامل یک دولت سازمان یافته، و در اختیار داشتن حاکمیت داخلی. تایید ادعای حکومت به داشتن استقلال توسط کشورهای دیگر، آن را قادر به ورود به توافقنامه های بین المللی مانند کنوانسیونها می کند.  

مفهوم مدیریت دولتی یا به عبارت دقیق تر "اداره امور عمومی" هم بر یک حوزه پژوهش فکری و مطالعه سیستماتیک (به عنوان یک حوزه ی رشته علمی)  و هم بر یک فرایند یا فعالیت (به عنوان یک حوزه عملی) دلالت دارد.

این کاربست دوگانه خود نیازمند تعریف دقیق تر است: از یک دیدگاه مدیریت دولتی را می توان به  "هر آن چه دولت انجام می دهد" تعریف نمود. در این زمینه چند مثال می آوریم:

1- مدیریت دولتی همان تلاش دانشمندان هسته ای کشور در غنی سازی اورانیوم است.

2- گشت شبانه نیروی انتظامی در خیابان های شهر برای حفظ امنیت شهروندان در داخل کشور است.

3-اقدامات وزارت آموزش و پرورش برای آموزش و تربیت کودکان است.

4-اقدامات ارتش برای حفظ امنیت مرزهای کشور است.

5-اقدامات وزارت بهداشت و درمان برای حفظ سلامتی شهروندان است.

6-اقدامات دادگاه ها (تحقیق و تفحص یک قاضی برای صدور حکم در پرونده های قضایی) به منظور احقاق حق افراد است.

ولی این که حد دخالت دولت در کارها و نیازهای جامعه و اعضای آن تا چه اندازه باشد خود پرسشی است که پاسخ آن طیفی (پیوستاری) است که تعیین کننده ی نوع ساختار حکومت (state)  است. یک سوی پیوستار دولت حداکثری است و سوی دیگر آن دولت حداقلی است. حال آیا دولت باید حداکثری باشد یا حداقلی باشد؟ حکومتهای لیبرالیستی دولت حداقلی دارند و فعالیتها و خدمات خود را به توسط مردم (بخش خصوصی) انجام می دهد. حکومتهای سوسیالیستی دولت حداکثری دارند. حکومت جمهوری اسلامی که معتقد نه لیبرالیستی و نه سوسیالیستی است، عملا نشان داده است که به شدت تمایل به داشتن دخالت حداکثری در امور ملت دارد و لذا از یک دولت حداکثری برخوردار است. 

رشته ی دانشگاهی مدیریت دولتی بعنوان یک حوزه ی علمی و پژوهشی متخصصانی را تربیت می کند که بتوانند در اینده اداره ی سازمان های دولتی را بر عهده بگیرند. زیرا اداره یک سازمان دولتی با اداره سازمان های بازرگانی و صنعتی متفاوت است برای مثال چون در فعالیت های بخش دولتی رقیب و رقابت وجود ندارد کارکنان دولت تمایلی به افزایش ارتقای خدمات ندارند و این وظیفه مدیر است که بتواند در چارچوب قوانین و مقررات دولتی با خلاقیت و نواوری خویش کارایی و بهره وری کارکنان را افزایش دهد.

هدف در رشته مدیریت دولتی تربیت مدیران شایسته ای است که بتوانند فعالیت های دولت را در قالب "اصول مدیریت" به نحو احسن در سازمان ها و تشکیلات دولتی کشور انجام دهند. این اصول عبارتند از:

1) برنامه ریزی  2) سازماندهی 3) هدایت و رهبری 4)نظارت و کنترل. 

از آغاز رشته مدیریت دولتی تاکنون بحثها و چالشهای فکری بسیاری برای پژوهشگران و دانشجویان این رشته مطرح شده است که برخی از این چالشها عبارتند از:

آیا رشته مدیریت دولتی صرفا ترکیب ساده از سایر رشته های مستقل دانشگاهی همچون اقتصاد ، روانشناسی و جامعه شناسی است ؟

آیا مدیریت دولتی گرایش فرعی از سایر رشته هاست یا اینکه به عنوان رشته ای مستقل محسوب می شود ؟ اگر رشته ای مستقل است محتوای ان چیست ؟ چگونه می توان نتایج پژوهش های انجام شده توسط پژوهشگران مختلف این رشته را به صورت بدنه ای منسجم و یکپارچه از دانش در آورد ؟

آیا مدیریت دولتی صرفا یک حرفه است و نه رشته ای دانشگاهی ؟ (فراموش نشود هر چیزی را می توان به عنوان یک موضوع و لذا به عنوان یک رشته مورد مطالعه ی علمی قرار داد.

آیا با تسلط یافتن سیستمهای بازار محور و خصوصی سازی در جوامع نیاز به وجود سازمان های دولتی و رشته مدیریت دولتی کاهش می یابد ؟

 این سوال ها و ده ها سوال دیگر توسط پژوهشگران و دانشجویان رشته مدیریت دولتی مطرح شده  و هر یک به گونه ای سعی کرده اند به چالشهای یاد شده پاسخ دهند